Nikolay Vasilyevich Gogol - rus yozuvchisi, dramaturg, Gogol N.V. - shoir va publitsist. Rus va jahon adabiyoti klassiklaridan biri. Nikolay Vasilyevich Gogol - taniqli rus dramaturgi, publitsist va nasriy yozuvchi, Sorochintsyda (Poltava viloyati) 1809 yil 1 aprelda tug'ilgan. Uning otasi Vasiliy Afanasevich juda badavlat er egasi bo'lgan, uning qariyb 400 boshi bo'lgan, onasi juda yosh va faol ayol edi.kengashining Velikiy Sorochintsy qishlog'i) tug'ilgan. U 1852 yilda 4 martda Moskvada vafot etgan (21 fevral eski uslub bo'yicha). Otasi - Vasiliy Afanasevich Gogol-Yanovskiy (1777-1825). Uy teatriga pyesalar yozgan va ajoyib hikoyachi edi. Onasi - Mariya Ivanovna Gogol-Yanovskaya (xizmatkor Kosyarovskaya) (1791-1868). U o'n to'rt yoshida turmushga chiqdi. Zamonaviylarning so'zlariga ko'ra, u juda chiroyli edi. Nikolay Vasilevich Gogol-Yanovskiyning qadimgi zodagon oilasida tug'ilgan. Ular bu joyni Aziz Nikolay sharafiga nomladilar. Tug'ilganda u Yanovskiy familiyasini oldi. Oila a'zolari eski kazaklar oilasidan kelib chiqqanligini aytdi. O'n yilgacha u ota-onasi bilan yashagan. 1819 yilda o'n yoshida, ota-onasi maktabga tayyorgarlik ko'rish uchun Nikolayni Poltavaga olib ketishdi. Abdulla Qahhor va Kibriyo Qahhorova tarjimasida «Revizor» asari bir necha marta poytaxt nashriyotlarida chop qilingan, teatr sahnalarida namoyish qilingan.
Davrlar o‘tib, ona tilimizga bo‘lgan e’tibor va munosabat o‘zgardi. Mashhur ijodkorlar tomonidan qilingan tarjimada ruscha atamalar ko‘p uchrashini inobatga olsak, bugungi kunda kitobni qayta nashr qildirish zarur edi.
Spektakldagi Bobchinskiy rolini o‘ynagan O‘zbek milliy akademik teatri artisti Sherzod Abduvalievning 6 fevral kuni Ozodlik bilan suhbatda ta’kidlashicha¸ “poraxo‘r hokim hajv qilingan “Revizor” asari 1834 yili yozilgan bo‘lsa ham¸ bugun uchun dolzarb:
- Hamma yoqda korrupsiya deyilayapti¸ poraxo‘r hokimlar haqida yozilayapti. Biz esa buni teatrda namoyish qilayapmiz. 19-asrdagi revizorni pora bilan og‘zini yopmoqchi bo‘lganlarni aks ettirgan paytimizda bizni tomosha qilaëtganlar bugun hokimlarni ko‘z oldiga keltirmoqda. Teatr o‘zining maktab roliga qaytib jamiyat fikrini shakllantirishga kirishganidan xursandman¸ deydi suhbatdosh.
O‘zbekiston Milliy teatrining “Revizor” spektaklidagi Xlestakov rolini O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artistlar Fatxulla Masudov, Rixsitilla Abdullaev va Ixtiyor Otajonovlar galma-galdan o‘ynashadi.
19-asrda yashagan tanqidchi Belinskiy "Revizor”ning g‘oyasini "vijdonga xilof ish ko‘rgan odamlar qo‘rqishining talvasasidir” deb ta’riflagan edi
Toshkentdagi O‘zbek milliy akademik teatri va Toshkent davlat operetta teatrida buyuk rus dramaturgi Nikolay Gogolning "Revizor” asari qo‘yildi.
O‘zbekistonlik teatr rejissyori va munaqqid Jo‘rabek Ro‘zmetovning aytishicha¸har ikkala spektaklga yangicha yondashilgan:
- Millliy teatrda bu to‘rtincha marta sahnalashtirilmoqda. O‘rtada 25 yilcha tanaffusdan keyin taniqli rejissyor¸ O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi Sergey Kaprielov zamon talabini his qilgan holda Gogol zaharhandasini aks ettiradigan sahna asari yaratdi. Kaprielov bu asarga yangicha yondashib¸ Gogol obrazini ham kiritdi. Menimcha¸ yaxshi chiqdi. Katta pul va qunt sarflangani ko‘rinib turibdi. Operetta teatri esa “Xlestakovning uylanishi” degan spektaklda Gogolning birdaniga ikki asarini birlashtirib talqin qildi. Ya’ni “Revizor” va “Uylanish” asarlarini ¸ deydi Jo‘rabek Ro‘zmetov.
Gogol oʻz dunyoqarashida sodir boʻlgan axloqparastlik goyalari taʼsirida "Doʻstlar bilan yozishmalardan tanlangan sahifalar" (1847) asarini eʼlon qiladi. Mazkur asar V. G. Belinskiy tomonidan tanqidga uchraydi ("N.V. Gogolga xat").