The positional decimal numeral system which we use today is called 'Hindu Numeral system (or commonly Hindu-Arabic numeral system because Arabs learnt from India and popularized in other parts of the world)' was invented around 1st to 4th centuries by Indian Mathematician.
These symbols for writing numbers can be seen in Brahmi Scripts too. They grown into different typographical varient. The Indian numerals in various scripts are used in the Indian subcontinent.
In early 6th century, Āryabhaṭa introduced the modern number system which we use today, in the first chapter titled Gītika Padam of his Aryabhatiya book.
In this article numbers are written in Sanskrit.
Numbers in Sanskrit
editS. No. | Digits | In Sanskrit | In English | In Hindi |
---|---|---|---|---|
1 | १ | एकः(पुल्लिंग)Masculine , एका(स्त्रीलिंग)Feminine, एकम्(नपुंसकलिंग)Neuter | One | एक |
2 | २ | द्वौ(पुल्लिंग)Masculine, द्वे(स्त्रीलिंग)Feminine, द्वयम्(नपुंसकलिंग)Neuter | Two | दो |
3 | ३ | त्रयः(पुल्लिंग)Masculine, तिस्रः(स्त्रीलिंग)Feminine, त्रीणि(नपुंसकलिंग)Neuter | Three | तीन |
4 | ४ | चत्वारः(पुल्लिंग)Masculine, चतस्रः(स्त्रीलिंग)Feminine, चत्वारि(नपुंसकलिंग)Neuter | Four | चार |
5 | ५ | पंच/पञ्च | Five | पाँच |
6 | ६ | षट | Six | छः |
7 | ७ | सप्त | Seven | सात |
8 | ८ | अष्ट | Eight | आठ |
9 | ९ | नव | Nine | नौ |
10 | १० | दश | Ten | दस |
11 | ११ | एकादश | Eleven | ग्यारह |
12 | १२ | द्वादश | Twelve | बारह |
13 | १३ | त्रयोदश | Thirteen | तेरह |
14 | १४ | चतुर्दश | Fourteen | चौदह |
15 | १५ | पंचदश/पञ्चदश | Fifteen | पन्द्रह |
16 | १६ | षोडशः | Sixteen | सोलह |
17 | १७ | सप्तदशः | Seventeen | सतरह |
18 | १८ | अष्टदशः | Eighteen | अठारह |
19 | १९ | नवदश/एकोनविंशति/ऊनविंशतिः | Nineteen | उन्नीस |
20 | २० | विंशतिः | Twenty | बीस |
21 | २१ | एकविंशतिः | Twenty One | इक्कीस |
22 | २२ | द्विविशति: | Twenty Two | बाइस |
23 | २३ | त्रयोविंशतिः | Twenty Three | तेइस |
24 | २४ | चतुर्विंशतिः | Twenty Four | चौबीस |
25 | २५ | पञ्चविंशतिः | Twenty Five | पच्चीस |
26 | २६ | षड्विंशतिः | Twenty Six | छब्बीस |
27 | २७ | सप्तविंशतिः | Twenty Seven | सत्ताईस |
28 | २८ | अष्टविंशतिः | Twenty Eight | अट्ठाईस |
29 | २९ | नवविंशतिः,एकोनत्रिंशत् | Twenty Nine | उनतीस |
30 | ३० | त्रिंशत् | Thirty | तीस |
31 | ३१ | एकत्रिंशत् | Thirty One | इकत्तीस |
32 | ३२ | द्वात्रिंशत् | Thirty Two | बत्तीस |
33 | ३३ | त्रयस्त्रिंशत् | Thirty Three | तेंतीस |
34 | ३४ | चतुर्त्रिंशत् | Thirty Four | चौंतीस |
35 | ३५ | पञ्चत्रिंशत् | Thirty Five | पैंतीस |
36 | ३६ | षट्त्रिंशत् | Thirty Six | छत्तीस |
37 | ३७ | सप्तत्रिंशत् | Thirty Seven | सैंतीस |
38 | ३८ | अष्टात्रिंशत् | Thirty Eight | अड़तीस |
39 | ३९ | ऊनचत्वारिंशत्, एकोनचत्वारिंशत् | Thirty Nine | उनचालीस |
40 | ४० | चत्वारिंशत् | Forty | चालीस |
41 | ४१ | एकचत्वारिंशत् | Forty One | इकतालीस |
42 | ४२ | द्वाचत्वारिंशत् | Forty Two | बियालीस |
43 | ४३ | त्रिचत्वारिंशत् | Forty Three | तेतालीस |
44 | ४४ | चतुश्चत्वारिंशत् | Forty Four | चौआलीस |
45 | ४५ | पंचचत्वारिंशत् | Forty Five | पैंतालीस |
46 | ४६ | षट्चत्वारिंशत् | Forty Six | छियालीस |
47 | ४७ | सप्तचत्वारिंशत् | Forty Seven | सैंतालीस |
48 | ४८ | अष्टचत्वारिंशत् | Forty Eight | अड़तालीस |
49 | ४९ | एकोनपञ्चाशत्, ऊनचत्वारिंशत् | Forty Nine | उनचास |
50 | ५० | पञ्चाशत् | Fifty | पचास |
51 | ५१ | एकपञ्चाशत् | Fifty One | इक्यावन |
52 | ५२ | द्वापञ्चाशत् | Fifty Two | बावन |
53 | ५३ | त्रिपञ्चाशत् | Fifty Three | तिरपन |
54 | ५४ | चतुःपञ्चाशत् | Fifty Four | चौवन |
55 | ५५ | पञ्चपञ्चाशत् | Fifty Five | पचपन |
56 | ५६ | षट्पञ्चाशत् | Fifty Six | छप्पन |
57 | ५७ | सप्तपञ्चाशत् | Fifty Seven | संत्तावन |
58 | ५८ | अष्टपञ्चाशत् | Fifty Eight | अंठावन |
59 | ५९ | एकोनषष्टिः,ऊनषष्टिः | Fifty Nine | उनसठ |
60 | ६० | षष्टिः | Sixty | साठ |
61 | ६१ | एकषष्टिः | Sixty One | इकसठ |
62 | ६२ | द्विषष्टिः | Sixty Two | बासठ |
63 | ६३ | त्रिषष्टिः | Sixty Three | तिरसठ |
64 | ६४ | चतुःषष्टिः | Sixty Four | चौसठ |
65 | ६५ | पंचषष्टिः | Sixty Five | पैंसठ |
66 | ६६ | षट्षष्टिः | Sixty Six | छियासठ |
67 | ६७ | सप्तषष्टिः | Sixty Seven | सड़सठ |
68 | ६८ | अष्टषष्टिः | Sixty Eight | अड़सठ |
69 | ६९ | एकोनसप्ततिः,ऊनसप्ततिः | Sixty Nine | उनहत्तर |
70 | ७० | सप्ततिः | Seventy | सत्तर |
71 | ७१ | एकसप्ततिः | Seventy One | इकहत्तर |
72 | ७२ | द्विसप्ततिः | Seventy Two | बहत्तर |
73 | ७३ | त्रिसप्ततिः | Seventy Three | तिहत्तर |
74 | ७४ | चतुःसप्ततिः | Seventy Four | चौहत्तर |
75 | ७५ | पंचसप्ततिः | Seventy Five | पिच्छत्तर |
76 | ७६ | षट्सप्ततिः | Seventy Six | छिहत्तर |
77 | ७७ | सप्तसप्ततिः | Seventy Seven | सतहत्तर |
78 | ७८ | अष्टसप्ततिः | Seventy Eight | अठत्तर |
79 | ७९ | नवसप्ततिः,एकोनाशीतिः,ऊनाशीतिः | Seventy Nine | उन्यासी |
80 | ८० | अशीतिः | Eighty | अस्सी |
81 | ८१ | एकाशीतिः | Eighty One | इक्यासी |
82 | ८२ | द्वाशीतिः | Eighty Two | बेरासी |
83 | ८३ | त्रयाशीतिः | Eighty Three | तिरासी |
84 | ८४ | चतुराशीतिः | Eighty Four | चौरासी |
85 | ८५ | पंचाशीतिः | Eighty Five | पिच्चासी |
86 | ८६ | षडशीतिः | Eighty Six | छियासी |
87 | ८७ | सप्ताशीतिः | Eighty Seven | सत्तासी |
88 | ८८ | अष्टाशीतिः | Eighty Eight | अट्ठासी |
89 | ८९ | नवाशीतिः,एकोननवतिः,ऊननवतिः | Eighty Nine | नवासी |
90 | ९० | नवतिः | Ninety | नब्बे |
91 | ९१ | एकनवतिः | Ninety One | इक्यानवे |
92 | ९२ | द्वानवतिः | Ninety Two | बानवे |
93 | ९३ | त्रिनवतिः | Ninety Three | तिरानवे |
94 | ९४ | चतुर्नवतिः | Ninety Four | चौरानवे |
95 | ९५ | पंचनवतिः | Ninety Five | पिचानवे |
96 | ९६ | षण्णवतिः | Ninety Six | छियानवे |
97 | ९७ | सप्तनवतिः | Ninety Seven | संतानवे |
98 | ९८ | अष्टनवतिः, अष्टानवतिः | Ninety Eight | अंठानवे |
99 | ९९ | नवनवतिः, एकोनशतम्, ऊनशतम् | Ninety Nine | निन्यानवे |
100 | १०० | शतम्, एकशतम् | Hundred, One hundred | सौ, एक सौ |
101 | १०१ | एकाधिक शतम् | One hundred one | एक सौ एक |
10³ | १०३ | सहस्रम् | One Thousand | एक हजार |
10⁴ | १०४ | दशसहस्रम् /अयुतम् | Ten Thousand | दस हजार |
10⁵ | १०५ | लक्षम् | One Lac/ Hundred thousand | एक लाख |
10⁶ | १०६ | प्रयुतम्/ नियुतम् | Ten lac/million | दस लाख |
10⁷ | १०७ | कोटि | Crore/Ten million | एक करोड़ |
10⁸ | १०८ | अर्बुद | Ten crore/Hundred million | दस करोड़ |
10⁹ | १०९ | अब्ज | Arab/Billion | एक अरब |
10¹⁰ | १०१० | खर्व | Ten Arab/Ten billion | दस अरब |
10¹¹ | १०११ | निखर्व / अक्षित | Kharab/Hundred billion | एक खरब |
10¹² | १०१२ | पद्य | Ten Kharab/Trillion | दस खरब |
10¹³ | १०१३ | महापद्य | Nile/Ten trillion | नील |
10¹⁴ | १०१४ | जलधि | Ten Nile/Hundred trillion | दस नील |
10¹⁵ | १०१५ | अंत्य | Padma/Quadrillion | पद्म |
10¹⁶ | १०१६ | मध्य | Ten Padma/Ten Quadrillion | दस पद्म |
10¹⁷ | १०१७ | परार्ध | Shankh/Hundred Quadrillion | शंख |
10¹⁸ | १०१८ | महापरार्ध | Maha-shankh/Quintillion | महाशंख |
Devnagari Digits Varients
editSome digits have varient based on geographic locations and are in use.
Modern देवनागरी |
Western पाश्चात्य |
Script | |
---|---|---|---|
आधुनिक Modern |
अन्यरूप Varient | ||
१ | 1 | eka (एक) |
eka (एक) |
५ | 5 | pañca (पञ्च) |
pañca (पञ्च) |
८ | 8 | aṣṭa (अष्ट) |
aṣṭa (अष्ट) |
९ | 9 | nava (नव) |
nava (नव) |
References
editCategory:Numbers Category:Mathematics and culture Category:Sanskrit